دروغ گفتن کودکان

دروغ گفتن کودکان

کودکان در دنیای جالبی از خیال و واقعیت زندگی می‌کنند بنابراین دروغ گویی کودکان را نباید با دروغ گویی بزرگسالان مقایسه کرد. نوع نگاه کردن کودکان به مسائل، با نگاه بزرگسالان متفاوت است. آنها بسیاری از چیزهایی را که می‌گویند، غیرواقعی نمی‌دانند. به همین دلیل نباید فکر کنیم هر چیزی که بچه‌ها به ما می‌گویند و واقعیت ندارد، دروغ است.

معمولا دروغ گفتن کودکان، والدین را به شدت عصبانی می کند به خصوص وقتی که دروغ کودک کامل مشخص باشد. شنیدن پافشاری کودک در اینکه شکلات نخورده است، وقتی که صورت و پیراهنش برخلاف گفته‌اش شکلاتی است، باعث عصبانیت والدین می‌شود. حتی بعضی پدر و مادرها دلسرد می‌شوند و به مبانی تربیتی خود شک می‌کنند.

به گفته ی دکتر لورا مارکهام(Laura Markham) روانشناس و نویسنده ی کتاب « رابطه ی مسالمت آمیز والدین، کودکان شاد» مجازات کودک به خاطر دروغ گویی ،فقط کمک می کند تا کودک دروغ های بهتر ی بگوید.

در یک حالت ایده آل ، در سنین پایین تر راحت تر می توانید به کودک خود کمک کنید تا حقیقت را بگوید. اما اگر او در حال حاضر یک نوجوان است، برا ی اینکه به او نشان دهید می تواند با شما صادق باشد،خیلی دیر نشده است.

علل دروغگویی در کودکان

عدم تشخیص خیال از واقعیت موجب می‌شود فکر کنیم کودکان دروغ می‌گویند

خیلی از بچه‌های زیر شش سال قادر نیستند حقیقت را از خیالتشان تشخیص دهند. آنها فکر می‌کنند هر چه در خیال و تصور به ذهنشان خطور می‌کند، واقعی است. مثلا یک کودک دو ساله به راحتی می‌تواند اسباب‌بازی دوستش را بردارد و بگوید مال خودم است. این رفتار را به خاطر دروغگویی انجام نمی‌دهد، بلکه هنوز تصوری از مفهوم مالکیت ندارد و فکر  می‌کند چیزی که دوست دارد می‌تواند متعلق به خودش باشد. به علاوه ممکن است یک کودک سه یا چهار ساله، چیزی را که در خیال خود می‌بیند به عنوان یک اتفاق واقعی برای شما تعریف کند. چنین تخیلاتی برای این کودک، عین واقعیت هستند.

نداشتن توجه و تمرکز کافی باعث درغگویی در کودکان می‌شود

بسیاری از بچه‌ها توجه و تمرکز کافی ندارند و یادشان نمی‌ماند که چه کار کرده‌اند. بازه‌ی توجه بچه‌ها خیلی کمتر از بزرگسالان است. نمی‌توان از یک کودک انتظار داشت یادش مانده باشد که دیروز چه کارهایی با جزییات انجام داده است. بنابراین اگر فرزندتان نتوانست در مورد دو سه روز قبل، حقیقت را به شما بگوید، نگران نباشید، این مساله بیشتر از حافظه ضعیف بچه‌ها در مقابل بزرگسالان نشات می گیرد.

نیاز به جلب توجه، بچه‌ها را دروغگو می‌کند

دلیل دیگر دروغ گفتن کودکان، نیاز به جلب توجه است. معمولا بچه‌هایی که پدر و مادر یا سایر بزرگسالان نزدیک به آنها توجه کافی نمی‌کنند. به رفتارهای مخرب رو می‌آورند. یکی از این رفتارهای مخرب، درغگویی است. به همین دلیل اگر متوجه شدید مدتی است که فرزندتان در موقعیت‌های مختلف به شما دروغ می‌گوید، این احتمال را مطرح کنید که شاید مورد بی‌توجهی شما قرار گرفته و می‌خواهد به این طریق جلب توجه کند. در چنین مواردی توجه به رفتارهای مثبت کودک، تاثیر زیادی در دروغ گفتن کودک دارد.

الگو پذیری از والدین و اطرافیان موجب دروغگویی در کودکان می‌شود

خیلی از ما پدر و مادرها نمی‌دانیم که به طور ناخودآگاه، الگوی کودکان برای دروغگویی هستیم. مثلا فرض کنید کسی در خانه را می‌زند و شما می‌گویید که خانه نیستم یا پشت تلفن به کس دیگری می‌گویید در راه هستید اما هنوز حرکت نکرده‌اید. این موارد خیلی ساده یعنی آموزش دروغگویی. سعی کنید خودتان در هر شرایطی حقیقت را بگویید و تبعات آن را بپذیرید تا فرزندتان هم یاد بگیرد همیشه راست بگوید.

تحت فشار قرار گرفتن کودک برای بیان جزئیات، بچه‌ها را دروغگو می‌کند

تصور کنید کودکی هستید که مادر یا پدرش او را برای انجام کاری مواخذه می‌کنند و تلاش می‌کنند به اصطلاح حرف راست را از دهان یک کودک بیرون بکشند. آنها یک ساعت شما را بازخواست می‌کنند تا برای خوردن چند شکلات یا شکسته شدن یک گلدان توضیح بدهید. در چنین شرایطی یک از مکانیزم‌ها دفاعی کودک برای فرار کردن و زیر بار این حجم از فشار و استرس این است که حقیقت را پنهان کند. در این صورت، مجبور به تحمل این همه فشار و استرس نیست.

ترس از والدین و تنبیه و سرزنش، دروغگوهای کوچک تربیت می‌کند

یکی از شیوه‌های تربیتی والدین استفاده از تنبیه است تا نشان دهند یکی از رفتارهای کودک، مناسب نبوده و سعی می‌کنند با تنبیه مانع از تثبیت رفتارهای ناپسند شوند. اما گاهی همین روش‌های تنبیهی باعث تقویت رفتار می‌شود. تنبیه‌های شدید بدون درنظر گرفتن خطایی که انجام شده یا نداشتن ترحم و گذشت نسبت به بعضی خطاهای کوچک، اعتماد به نفس بچه‌ها را زیر سوال می‌برد و حتی باعث می‌شود وقتی کار خطایی انجام داده به دلیل ترس از تنبیه یا سرزنش والدین، دروغ بگوید و مسئولیت اشتباهش را قبول نکند.

مطالعات نشان داده والدین سختگیر و منضبط که بدون توجه به احساسات و شرایط بچه‌ها، تنبیه‌های سختی برای آنها درنظر می‌گیرند کودکان دروغگو تربیت می کنند. یادتان باشد، بچه‌ها سریع یاد می‌گیرند و هر قدر ما تنبیه‌ها را سخت‌تر کنیم و یا فشار بیشتری به آنها وارد کنیم، باعث می‌شویم بچه‌ها به دروغگوهای ماهرتری تبدیل شوند و به مرور یاد بگیرند چطور رفتار کنند و چطور دروغ بگویند که ما پدر و مادرها متوجه دروغ‌گویی آنها نشویم.

کمبود محبت کودکان را دروغگو بار می‌آورد

کمبود محبت نه تنها باعث مشکلاتی مثل کمبود اعتماد به نفس، عدم خودباروی، شب‌ادرای، اختلالات یادگیری، مشکلات رفتاری و… می‌شود بلکه موجب دروغ گفتن در کودکان می شود. چنین بچه‌هایی معمولا نمی‌توانند به صورت مثبت و با رفتارهای خوب خود توجه بزرگ‌ترها را جلب کنند، به همین دلیل به رفتارهای منفی و خرابکارانه رو می‌‌آورند و به این طریق تلاش می‌کنند توجه والدین را به خود جلب نمایند. حتی اگر نتیجه این چنین توجهی، تنبیه کودک باشد، بچه‌ای که کمبود محبت دارد، این تنبیه را به بی‌تفاوتی والدین ترجیح می‌دهد.

نشان دادن استقلال و کنترل والدین، باعث دروغ گفتن کودکان می‌شود

گاهی هیچ یک از مواردی که در بالا گفتیم وجود ندارند و کودک به خاطر اینکه استقلال خود را نشان دهد و والدین را کنترل کند، دروغگو می گوید. بعضی والدین بسیار حساس هستند و سریع عصبانی می‌شوند. ذهن باهوش بچه‌ها را نادیده نگرید. آنها بعد از چند بار تکرار، متوجه الگوی رفتاری شما می‌شوند و سعی می‌کنند با کارهای خود، شما را کنترل کنند. درست مثل کودکی که برای عصبانی کردن مادرش غذا نمی‌خورد یا ادرارش را نگه می‌دارد.

بیان ترس‌های احتمالی و پنهانی، عامل دیگر دروغگویی کودکان است

گاهی کودک حرف‌هایی می‌زند که حقیقت ندارند. مثلا وقایعی را تعریف می‌کند که در واقعیت اتفاق نیفتاده اما ریشه در ترس‌ها و نگرانی‌های ضمیرناخودآگاه او دارد. مثلا می‌ترسد دوستان یا والدینش را از دست بدهد یا از اینکه آسیبی به کسانی که دوستشان دارد، وارد شود می‌ترسد. در چنین مواردی نمی‌توان کودک را دروغگو خطاب کرد بلکه باید ریشه اصلی اضــطـــراب‌‌ و ترس‌های او با کمک یک روانشناس متخصص کودک شناسایی و درمان کرد.

داشتن دوست خیالی باعث می‌شود کودکان دروغ بگویند

بچه‌ها به خصوص بین سن دو تا شش سالگی که قدرت تکلمشان کامل می‌شود، هنوز مغز تکامل‌یافته‌ای ندارند. خیلی از آنها دوستان خیالی دارند که با هم بازی می‌کنند و وقت می‌گذرانند. در این دوستی‌های خیالی ممکن است دوست بچه‌ها کارهایی انجام دهد که بعدها بچه‌ها برای پوشش اشتباهات خود از آن استفاده می‌کنند. مثلا “من و موشی داشتیم بازی می‌کردیم که موشی گلدون رو شکست! مامان، من به موشی گفتم حواسش باشه اما به حرفم گوش نکرد”. این دوستان خیالی تا شش سالگی یا کمی بیشتر با بچه‌ها می‌مانند و حضورشان جای نگرانی نیست.

راه‌های تشویق کودکان به راستگویی

 در صورت مشاهده دروغ گفتن در کودک از تنبیه شدید او خودداری کنید

دریک مطالعه مشخص گردید که در مقایسه یک مدرسه آفریقایی که از مجازات‌های تنبیهی استفاده می‌شود (مانند کتک زدن با چوب یا سیلی) با یک مدرسه که در آن از توبیخ‌های غیر تنبیهی استفاده شده l(مانند صرف زمانی بیرون از کلاس) دانش آموزان در مدرسه اول در دروغ گفتن ماهر تر بودند. در گزارشی نیز مشخص شد کودکان در خانواده‌هایی که به شدت پیرو قوانین خاص و سختگیرانه بودند به تعداد بیشتری دروغ می‌گفتند.

 در مورد مسائل مختلف احساسی و منطقی با کودکان صحبت کنید

این گفتگوی مثبت و سازنده کودکان را آگاه می‌نماید تا بدانند که در چه مواقعی دروغ گفتن آنها ممکن است زیان‌آور بوده و چگونه ممکن است بر زندگی دیگران تأثیر گذار باشد. صحبت در مورد احساسات شخصی در لحظه دروغ گفتن در کودک باعث می‌گردد که کودک به درک بهتری از احساسات خود برسد. کودکان به مرور با حقیقت گویی احساس غرور نموده و والدین و پرستاران کودک با تاکید بر جنبه‌های مثبت حقیقت گویی می‌توانند به رشد این اخلاق در کودکان کمک نمایند.

کودک را از این حقیقت مطمئن سازید که دروغ گفتن در هر شرایطی کار درستی نیست

بسیاری از کودکان تمایل به ترکیب زندگی حقیقی و تخیلی دارند در حالی که کودکان بزرگ‌تر و بالغین به لزوم تفکیک این دو از هم توجه دارند. اگر یک کودک شکایتی مبنی بر سو استفاده فیزیکی یا جنسی را گزارش کرد این گونه گزارش‌ها همیشه و تحت هر شرایطی نیاز به بررسی دقیق دارد و توجه زیاد دارد. با شناخت صحیح از علل دروغ گفتن کودک و تلاش برای فریب دادن می‌توان در مواقع لزوم عکس العمل های مساعد تری ابراز نمود.

دوست داشتن کودک حتی در زمانی که دروغ می گوید

کودک باید مطمئن شود که اگر هر اشتباهی بکند باز هم والدینش او را دوست دارند و اشتباهاتش را می بخشند و پذیرای احساساتش هستند . بنابراین کودک می داند والدین او را تنبیه نمی کنند ، به دلیل کار بد ، او را مجازات نمی کنند ، کودک خود را سرزنش نمی کنند و کار اشتباه او را در همه جا عنوان نمی کنند . این کار زمینه دروغگویی در کودکان را از بین می برد و باعث می شود کودک از گفتن حقیقت نترسد .